علائم:
گاهی به سرطان لوزالمعده «بیماری خاموش» گفته می‌شود زیرا سرطان لوزالمعده‌ای که در مراحل اولیه قرار دارد هیچ علائمی نشان نمی‌دهد ولی با رشد سرطان ممکن است علائم زیر ظاهر شوند:
- احساس درد در بخش فوقانی شکم یا پشت.
- زرد شدن پوست و چشم‌ها و تیره شدن ادرار به دلیل زردی (یرقان).
- احساس ضعف.
- از دست دادن اشتها.
- حالت تهوع و استفراغ.
- کاهش وزن.
همیشه این علائم به‌طور قطع نشان‌دهندۀ وجود سرطان لوزالمعده نیستند. عفونت یا وجود بیماری‌های دیگر نیز می‌تواند عامل به‌وجود آمدن این علائم باشد. تنها پزشک می‌تواند تشخیص دهد كه علت بروز این علائم چیست. در صورت مشاهدۀ هریک از این علائم به پزشک مراجعه کنید تا در صورت وجود مشکل، بتوان آن را در سریع‌ترین زمان ممکن درمان کرد.
تشخیص:
در صورتی‌که بیمار، علائمی که نشان‌دهندۀ احتمال ابتلای او به سرطان لوزالمعده است را داشته باشد، پزشک دربارۀ سوابق پزشکی او سؤالاتی را مطرح می‌كند و نیز برای تشخیص، از یک یا چند روش زیر استفاده خواهد كرد.
-
معاینۀ فیزیکی (جسمی): پزشک پوست و چشم‌ها را از لحاظ وجود علائم وجود یرقان (زردی) معاینه می‌کند. همچنین به‌وسیلۀ لمس کردن ناحیۀ شکم وجود هرگونه تغییر در نواحی نزدیک لوزالمعده، کبد و کیسه صفرا را بررسی خواهد کرد. علاوه بر این، احتمال وجود آسیت (مایع داخل صفاقی - تجمع غیرعادی آب در شکم) نیز توسط پزشک ارزیابی می‌شود.
-
تست‌های آزمایشگاهی: ممکن است پزشک نمونه‌هایی از خون، ادرار و مدفوع را از لحاظ وجود بیلی‌روبین (Bilirubin) یا رنگ‌ریزۀ ناشی از تجزیه هموگلوبین و مواد دیگر بررسی کند. بیلی‌روبین ماده‌ای است که از کبد به کیسه صفرا و به روده‌ها منتقل می‌شود. در صورتی‌که مجاری صفراوی مشترک به دلیل وجود تومور مسدود شده باشد بیلی‌روبین نمی‌تواند به‌صورت عادی از این مسیر عبور کند. وجود انسداد باعث می‌شود سطح این ماده در خون، ادرار و مدفوع خیلی بیش‌تر از حد عادی شود. افزایش سطح بیلی‌روبین ممکن است به دلیل وجود سرطان یا مشکلاتی غیر از سرطان رخ دهد.
-
سی.تی.اسکن (توموگرافی کامپیوتری): یک دستگاه اشعه ایكس که به کامپیوتر متصل است مجموعه‌ای از تصاویر حاوی جزئیات را تهیه می‌کند. دستگاه اشعه ایكس گرد و حلقه‌ای شکل است و حفره‌ای بزرگ دارد. بیمار روی تخت دراز می‌کشد و تخت از میان حفره عبور می‌کند. هنگامی‌که تخت به‌آرامی مسیر داخل حفره را طی می‌کند کامپیوتر با جمع‌آوری اشعۀ ایكس ساطع شده توسط دستگاه تصاویری از لوزالمعده و دیگر اندام‌ها و رگ‌های خونی درون شکم تهیه می‌کند.
-
سونوگرافی: دستگاه سونوگرافی از امواج صوتی که توسط انسان قابل شنیدن نیستند استفاده می‌کند. هنگامی‌که این امواج به اندام‌ها برخورد می‌کنند منعکس می‌شوند و الگوهایی از اکو را تشکیل می‌دهند. این اکو‌ها تصاویری از لوزالمعده و دیگر اندام‌های درون شکم تشکیل می‌دهند. اکوهای ساطع شده از تومور‌ها با اکوهای ساطع شده از اندام‌های سالم تفاوت دارند.
ممکن است هنگام انجام روش سونوگرافی از تجهیزات داخلی یا خارجی یا هر دو استفاده شود.
-
سونوگرافی از طریق شکم (Transabdominal Ultrasound): پزشک برای تهیۀ تصاویری از لوزالمعده دستگاه سونوگرافی را روی شکم قرار می‌دهد و به آرامی آن را حرکت می دهد.
-
EUS یا سونوگرافی اندوسکوپیک، ( Ultrasound Endoscopic): پزشک یک لولۀ باریک و دارای نور (اندوسکوپ) را از طریق دهان و معده وارد اولین قسمت رودۀ کوچک می‌کند. در رأس این لوله دستگاه سونوگرافی قرار داده شده است. پزشک به‌آرامی آندوسكوپ را از روده به سمت معده جابه‌جا می‌کند تا تصاویری از لوزالمعده و اندام‌ها و بافت‌های احاطه‌کنندۀ لوزالمعده را تهیه کند.
-
RCP یا بررسی آندوسکوپیک مجاری صفراوی و لوزالمعده، ( Endoscopic Retrograde Cholangiopancreatography): پزشک آندوسكوپ را از طریق دهان و معده وارد قسمت اولیۀ رودۀ کوچک می‌کند و سپس لولۀ کوچک‌تری (سوند-کاتتر) را از طریق آندوسكوپ وارد مجراهای صفرا و مجاری لوزالمعده می‌کند. آنگاه مادۀ ایجاد مغایرت از طریق سوند به درون مجراها تزریق می‌شود و پس از آن با استفاده از اشعۀ ایكس تصاویر مورد نیاز تهیه خواهد شد. وجود هرگونه انسداد یا باریک شدن مجراها که به دلیل تومور یا مشکلات دیگر به‌وجود می‌آید در این تصاویر قابل مشاهده است.
-
PTC یا تصویربرداری مجاری صفراوی داخل کبدی از طریق پوست، (Percutaneous Transhepatic Cholangiography): مادۀ ایجاد مغایرت از مسیر سوزنی که از طریق پوست وارد کبد شده به بدن تزریق می‌شود. در صورتی‌که انسدادی وجود نداشته باشد، این ماده می‌تواند به‌راحتی در مجراهای صفرا حرکت کند. با تزریق این ماده، مجراهای صفرا در تصاویر تهیه شده با اشعۀ ایكس قابل مشاهده خواهند بود. پزشک می-تواند با مشاهدۀ این تصویر، انسداد به دلیل وجود تومور یا مشکلات دیگر را تشخیص دهد.
-
بیوپسی (نمونه‌برداری): در بعضی موارد پزشک نمونه‌ای از بافت را خارج می‌کند. سپس آسیب‌شناس با استفاده از میکروسکوپ وجود هرگونه سلول سرطانی در این بافت را مورد بررسی قرار می‌دهد. نمونه‌برداری به چند روش قابل انجام است. یک روش نمونه‌برداری فرو بردن سوزن درون لوزالمعده برای خارج کردن سلول‌ها است. به این روش آسپیراسیون با سوزن ظریف گفته می‌شود. پزشک برای هدایت سوزن از سونوگرافی یا اشعۀ ایكس استفاده می‌کند. گاهی پزشک در حین انجام EUS یا ERCP نمونه بافت را خارج می‌کند. روش دیگر انجام نمونه‌برداری باز کردن شکم در طی عمل جراحی است.
در صورتی‌که لازم است نمونه‌برداری انجام دهید می‌توانید سؤال‌‌های زیر را از پزشک بپرسید:
- از چه نوع بیوپسی (نمونه‌برداری) استفاده خواهد شد؟
- نمونه‌برداری چه مدت طول می‌كشد؟ آیا در حین انجام نمونه‌برداری به‌هوش خواهم بود؟ آیا نمونه‌برداری همراه با درد است؟
- چه مدت طول می‌کشد که نتایج حاضر شود؟
- در صورتی‌که سرطان داشته باشم چه کسی دربارۀ روند درمان با من صحبت خواهد کرد؟ چه زمانی؟