شاخص توده بدنی یا BMI ابزاری مناسب برای تخمین سلامت وزن فرد با توجه به قدش می باشد. هرچقدر این شاخص بالاتر باشد نشان دهنده این است که میزان توده چربی بدن بیشتر است و ریسک ابتلاء به برخی بیماری ها در نتیجه چاقی مانند دیابت رو به افزایش است. افرادی که قصد انجام جراحی های لاغری را دارند، به محاسبه شاخص توده بدنی شان نیاز دارند. در این مقاله همراه ما باشید تا بیش از پیش با این واژه آشنا شوید.
شاخص توده بدنی چیست ؟
شاخص توده بدنی یا شاخص کوتله یا بی ام آی BMI (body mass index) سنجشی آماری برای مقایسه وزن و قد یک فرد است. در واقع BMI مقیاسی برای اندازه گیری میزان چربی بدن و تناسب اندام بر اساس نسبت وزن به قد فرد است. این شاخص از طریق حاصل تقسیم وزن بر مجذور قد فرد محاسبه میشود و برای افراد بالای 20 سال چه خانم چه آقا معمولاً درست کار میکند ولی اندازه گیری این شاخص برای کودکان بالای دو سال متفاوت می باشد.
شاخص توده بدنی تنها یک معیار ساده و سطحی است و میزان چربی بدن ما را به صورت حدودی مشخص می کند اما نحوه توزیع چربی ها را نشان نمی دهد و همچنین تمایزی بین چربی و عضله قائل نیست.
دامنه های شاخص توده بدنی بر اساس عواملی مانند منطقه و سن نیز متفاوت است و تغییر می کند و بیشتر به زیر گروه هایی از جمله وزن کم (لاغری) یا وزن خیلی کم (لاغری خطرناک)، چاق و یا وزن بسیار زیاد (چاقی مفرط) تقسیم می شوند. اضافه وزن می تواند اثرات منفی بر سلامتی داشته باشد، در حالی که BMI یک اندازه گیری اولیه و ابتدایی از وزن بدن است، اما یک آزمایش مفید برای اطلاع از نیاز به انجام آزمایش های تکمیلی یا اقدامات اضافی مفید است.
فرمول محاسبه BMI
فرمول BMI = (وزن بر حسب کیلوگرم) تقسیم بر (قد × قد بر حسب متر) یا به توان 2
BMI = شاخص توده بدنی
Mass = وزن بر حسب کیلوگر
Height = قد بر حسب متر
شاخص توده بدنی از طریق تقسیم وزن فرد به کیلوگرم بر توان دوم (x²) قدش به متر بدست می آید. این شاخص در بین سالهای 1830 تا 18520 توسط آدولف کوتله دانشمند بلژیکی ابداع شد به همین دلیل به آن شاخص کوتله نیز می گویند.
تفاوت محاسبه BMI در خانم ها و آقایان
محاسبه BMI زنان و مردان یکسان است اما تفسیر شاخص توده بدنی یک زن و مرد که در سن مشابهی هستند و شرایط قد و وزن یکسانی دارند، متفاوت است.
در برخی از منابع علمی محدوده شاخص BMI وزن طبیعی و یا اضافه وزن خانم‌ها یک واحد کمتر از همان محدوده‌ی موردنظر برای آقایان است. بدین معنی که اگر شاخص توده بدنی طبیعی آقایان 18/5 تا 24/9 باشد، BMI زنان با وزن طبیعی بین 17/5 تا 23/9 می‌باشد.
بنابراین اگر یک مرد با بی ام آی 24 دارای تناسب وزن و قد باشد، یک زن با شاخص توده بدنی 24 در ابتدای بازه اضافه وزن قرار دارد.
بازه عددی BMI چه چیزی را نشان می دهد؟
همانطور که پیشتر گفته شد bmi نشان دهنده میزان توده چربی بدن است. افراد با دانستن بی ام آی بدنشان میتوانند ذهنیتی نسبی از وضعیت جسمی شان بدست آوردند و در صورت نیاز به درمان و جراحی های متابولیک و لاغری مانند اسلیو معده تصمیم بگیرند.
اگر BMI:
- زیر ۱۸.۵ باشد، شخص دچار کاهش وزن است.
- بین ۱۸.۵ و ۲۴.۹ باشد، شخص در بازه وزن سالم قرار دارد و وزن ایده آل است.
- بین ۲۵ و ۲۹.۹ باشد، شخص دچار اضافه وزن است.
- بین ۳۰ و ۳۴.۹ باشد، شخص چاق است.
- بالای ۳۵ باشد٬ شخص از چاقی مفرط رنج می برد.
شاخص توده بدنی برای کودکان و نوجوانان
شاخص BMI بیشتر برای بزرگسالان کاربرد دارد. زیرا کودکان و نوجوانان پیوسته در حال رشد هستند و توده بدنی آن‌ها دچار تغییرات زیادی میشود و نمی‌توان معیار قطعی و مشخصی را برای آنان در نظر گرفت. برای کودکان و نوجوانان ۲ تا ۱۹ سال BMI به روش متفاوتی محاسبه و تفسیر می شود.
با توجه به تغییرات سریع درصد چربی در دختران و پسران در سن رشد و بلوغ و همچنین تغییرات بالای قد و وزن در آنان، ارزیابی شاخص توده بدنی بر اساس چارت‌های گروه همسالان و توسط پزشک انجام میشود. اما در بزرگسالان که رشد توده بدنی متوقف شده است افزایش BMI نشان‌دهنده بالا رفتن توده چربی است.
عوارض BMI و شاخص توده بدنی بالای 35 در افراد
همانطورکه قبلا به آن اشاره کردیم بی ام آی بالای 30 نشانگر چاقی مفرط است. چاقی و اضافه وزن بالا می تواند ناشی از عواملی مانند سبک زندگی و ژنتیک باشد. سبک زندگی ناسالم مثل ورزش نکردن، کم تحرکی، الگوی غذایی غلط، سیگار و الکل و افسردگی و یا ژنتیک، بیماری‌ها یا مصرف بعضی داروها می توانند اضافه وزن زیادی در فرد ایجاد کنند. چاقی یک خطر جدی است؛ زیرا طبق آمارهای سازمان بهداشت جهانی با بیماری‌های مختلف، مشکلات مربوط به سلامت روان و کاهش کیفیت زندگی همراه است. چاقی یکی از علل اصلی مرگ و میر در ایالات متحده و جهان می باشد و می تواند باعث بیماری های زیر شود.
- دیابت
- بیماری‌های قلبی
- سکته مغزی و قلبی
- برخی از انواع سرطان ها.
- آرتروز
- سنگ کیسه صفرا
- آپنه خواب
- کلسترول بالا
- مشکلات کبدی
اگر بی ام آی بدنتان خیلی بالا می باشد و از چاقی مفرط رنج می برید، امروزه می توانید با انتخاب یکی از روش های جراحی های لاغری مانند اسلیو معده، بای پس معده و یا مینی بای پس معده به این کابوس خود پایان دهید . در اولین قدم با پزشک و جراح لاغری و لاپاراسکوپی خود دیدار کنید و وضعیت سلامتی خود را بسنجید. سپس می‌توانید از با رعایت رژیم غذایی پس از عمل اسلیو معده وزن خود را به میران قابل توجهی کاهش دهید و به وزن ایده‌آل خود برسید.