شقاق مقعدی یا فیشر یک پارگی کوچک در بافت نازک و مرطوب (مخاط) است که مقعد را می پوشاند. هنگامی که مدفوع سفت یا بزرگ در حین اجابت مزاج دفع شود، ممکن است شقاق مقعدی ایجاد شود. شقاق مقعدی معمولاً با اجابت مزاج باعث درد و خونریزی می گردد. همچنین ممکن است سبب اسپاسم در حلقه عضله ی انتهای مقعد (اسفنکتر مقعد) شود.شقاق مقعدی معمولا در نوزادان شایع است اما می تواند در بزرگسالان نیز رخ دهد. این بیماری در اکثر موارد با درمان های ساده همچون مصرف زیاد فیبر درمان می شود اما در برخی موارد ممکن است به دارو یا عمل فیشر نیز نیاز باشد.
شقاق چیست ؟
شقاق زخمی در ناحیه کانال آنال و پوشش سلولی مقعد است. این زخم یا پارگی که به شکل ترک خوردگی در اطراف دهانه مقعد دیده می شود و بسیار دردناک می باشد. معمولاً شقاق در ناحیه زیر خط دندانه ای مقعد دیده می شود ظاهر شقاق در اکثر مواقع شکافی بیضی است، گاها به شکل تَرکی نا منظم هم پدیدار می شود. بهتر است درمان شقاق در مراحل ابتدائی انجام گردد تا بیمار به درد و خونریزی غیر قابل تحمل دچار نگردد. شقاق مزمن بسیار دردناک است. گاهاً بیماران شقاق را با بواسیر (هموروئید) اشتباه می گیرند.
علائم شقاق مقعدی
علائم و نشانه های شقاق مقعدی عبارتند از:
- درد شدید به همگام اجابت مزاج.
- درد بعد از اجابت مزاج که می تواند تا چند ساعت ادامه داشته باشد.
- خون قرمز روشن روی مدفوع یا دستمال توالت پس از اجابت مزاج.
- خراش قابل مشاهده در اطراف مقعد.
عمل فیشر یا شقاق مقعدی
نخست، پزشک شما ممکن است تزریق بوتاکس را توصیه کند و این تزریق معمولاً تحت بیهوشی عمومی انجام می شود. این روش با فلج کردن یکی از ماهیچه های مقعد اسپاسم را کاهش می دهد و جریان خون را در ناحیه آسیب دیده افزایش می دهد. اثر این روش حدود 4 ماه باقی می ماند اما روشی بی خطر و با حداقل عوارض جانبی است. با این حال، بوتاکس تنها در حدود 50 درصد موارد موثر است و خطر بی اختیاری موقت، عفونت یا درمان مجدد را به همراه خواهد.
جراحی برای بیمارانی در نظر گرفته می شود که این اقدامات ساده در آنها کارساز نیست. این عمل اسفنکتروتومی جانبی نام دارد. هدف از این عمل این است که یکی از عضلات مقعد را بریده شود و اسپاسم عضلات اسفنکتر مقعد را برای همیشه کاهش یابد. این عمل جراحی در 90 درصد موارد موثر است. جراحی فیشر تحت بیهوشی عمومی انجام شده و عملی سرپایی است. بیشتر بیماران پس از گذشت 2 الی 4 هفته بهبود می یابند. گرچه این عمل جراحی در اکثر مواقع موثر است اما از هر 20 نفر 1 نفر ممکن است علائم بی اختیاری ادرار را داشته باشد که برای حرکت باد یا مایع بوده و در اکثر موارد موقتی است. شقاق های مزمن ممکن است به جراحی پیچیده تری به نام فلپ پیشرفته نیاز داشته باشد. در این جراحی، یک فلپ از بافت سالم از پوست اطراف قسمت تحتانی ایجاد شده و سپس روی ناحیه شکاف دوخته می شود.
عوارض احتمالی جراحی فیشر
- بی اختیاری ادرار: در صورت استفاده از بوتاکس برای درمان فیشر، احتمال بی اختیاری ادرار بسیار ضعیف است و اگر اتفاق بیافتد موقتی بوده و معمولا پس از 3 ماه از بین می رود. در جراحی اسفنکتروتومی جانبی ، حدود 10٪ از بیماران از بی اختیاری گاز معده یا مدفوع مایع رنج می برند.اگرچه این مشکل می تواند با بیوفیدبک درمان شود اما گاها ممکن است دائمی باشد.
- عفونت: در صورت بروز عفونت پس از جراحی فیشر، قرمزی و درد در محل زخم ایجاد شده و سبب بروز تب در بیمار می شود. در این شرایط برای مصرف آنتی بیوتیک می بایست حتما به پزشک خود مراجعه کنید. اگر سیگار می کشید، مبتلا به دیابت بوده و یا چاقی مزمن دارید بیشتر در معرض خطر عفونت زخم می باشید.
- خونریزی: در صورتی که پس از عمل جراحی فیشر این مشکل رخ دهد، احتمالا موجب هماتوم ( جمع شدن خون) در بافت ها شده وکبودی را افزایش می دهد. همچنین تورم می تواند روند بهبود را کاهش دهد. گرچه خطر بروز خونریزی شدید و عمل مجدد بسیار کم است. همچنین مصرف داروهای رقیق کننده ی خون مانند آسپرین، وارفارین، کلوپیدوگرل یا دی پیریدامول احتمال خونریزی را افزایش می دهد.
- عدم موفقیت درمان: در تزریق بوتاکس، از هر 2 نفر 1 نفر به تزریق مجدد نیاز خواهد داشت اما احتمال موفقیت آمیز نبودن جراحی اسفنکتروتومی جانبی حدود 2 درصد است. در صورتی که جراحی فلپ را انجام دهید، در اثر تغییرات مورد نیاز ممکن است خون رسانی به فلپ از کار افتاده و شقاق عود کند.
آیا جایگزینی برای عمل جراحی وجود دارد؟
تغییر در سبک زندگی و عادت های مربوط به اجابت مزاج ممکن است کمک کننده باشد.همچنین درمان بیماری هایی مانند یبوست بسیار حائز اهمیت است. از طرفی برخی بیماران ممکن است درمان های موضعی را به جراحی ترجیح دهند.
دوران نقاهت پس از جراحی فیشر چقدر است ؟
همانطور که پیش تر به آن اشاره شد، جراحی فیشر روشی سرپایی است. اگر جراحی تحت بی حسی موضعی انجام شود، بیمار می تواند پس از جراحی مرخص شود اما اگر تحت بی هوشی عمومی انجام شود، بیمار می بایست تا از بین رفتن اثر بیهوشی که معمولا چند ساعت طول می کشد در بیمارستان بماند.
با از بین رفتن بیهوشی، بیمار برای تسکین درد به مسکن نیاز دارد. درد پس از جراحی به نوع درمان نیز بستگی دارد. پس از جراحی اسفنکتروتومی، در بخش مقعد زخم وجود دارد؛ از این رو می بایست روزی یکبار زیر دوش حمام به خوبی شسته شود. همچنین در صورت انجام جراحی فلپ، پزشک دستور العمل های خاصی را برای بیمار در نظر می گیرد. اگر در مورد ماهیت بافت برداشته شده و بدخیم بودن آن شبه ای وجود داشته باشد، نمونه ای برای آنالیز به آزمایشگاه فرستاده می شود تا از عدم وجود بدخیمی اطمینان حاصل شود.
جراحی فیشر با لیزر
درمان شقاق در حال حاضر با چند روش انجام می شود که یکی از این روشها درمان با لیزر co2 است جراحی با لیزر شقاق دوره نقاهت بسیار کوتاهی دارد و احتمال عود و عمل مجدد شقاق نزدیک به صفر است. لیزر هنگام عمل جراحی شقاق به بافت اطراف صدمه نمی زند و مانند کوتر باعث نکروز نمی شود همچنین مانند کوتر تماس مستقیم با نسج را ندارد و عروق را مانند کوتر نمی سوزاند به همین علت درد بعد از عمل کاهش داشته و به اسفنکتر مقعد آسیبی وارد نمی شود. این مزیت لیزر باعث کاهش عارضه بی اختیاری مقعد می شود. همین مزایای لیزر شقاق منجر شده است که در هزینه های بعد از جراحی شقاق و در وقت بیمار صرفه جویی شود. اگر عمل جراحی شقاق در بیمارستان انجام شود هزینه جراحی نسبت به کلینیک بالاتر خواهد بود. با توجه به این که عمل جراحی شقاق به طور سرپایی انجام می شود الزامی به جراحی شقاق در بیمارستان نیست. بنابراین برای صرفه جویی در هزینه عمل جراحی شقاق می توانید کلینیک مجهز را به جای بیمارستان انتخاب کنید
هزینه عمل فیشر یا شقاق چقدر است ؟
عمل جراحی شقاق به مواردی مانند تجهیزات، روش انجام عمل، هزینه کلینیک و دستمزد پزشک بستگی دارد. اگر عمل جراحی فیشر با لیزر انجام شود معمولا بیمه ها هزینه جراحی با لیزر را پرداخت نمی کنند. بهتر است در این رابطه با جراح خود صحبت نمایید.